Opactwo w Rievaulx został założone w 1132 r. z fundacji lorda Waltera Espec. Aelred, urodzony ok. 1110 r., wysoki dostojnik na dworze Dawida I, króla Szkocji, w 1134 r. porzucił karierę dworską i wstąpił tam do zakonu cystersów. Był to czas wielkiej popularności „szarych mnichów” na Wyspach Brytyjskich i rozbudowy sieci klasztorów. Za życia Aelreda w Brytanii (bez Irlandii) powstało ogółem 56 wspólnot. Najwięcej z nich założyła linia Clairvaux. Rievaulx, które dość wcześnie powołało do życia aż 5 nowych klasztorów, za życia Aelreda nie zakładało już kolejnych. Stało się za to niezwykle liczne. Wedle danych Waltera Danielsa, hagiografa i biografa Aelreda, żyło wówczas w opactwie 140 mnichów oraz 500 konwersów i służby. W miarę możliwości cystersi z Wysp Brytyjskich utrzymywali przewidziane prawem kontakty z centrum zakonu w Cîteaux, zwłaszcza poprzez wyjazdy na kapituły generalne. Odbywano je regularnie, ale nie corocznie, gdyż na przeszkodzie stały odległości, koszty i kłopoty z przekroczeniem Kanału La Manche. Opaci klasztorów macierzystych wizytowali filie. Aelred dowodnie odbywał takie podróże po kraju. W czasie wizytacji sprawował też z powodzeniem funkcje arbitra i mediatora w licznych sporach sąsiedzkich, kościelnych i rodowych. W czasach Aelreda, który cieszył się wielkim autorytetem, działało też trzech innych świątobliwych cystersów: Robert, opat Newminster, Waldef opat Melrose i Henryk, opat Tintern i Waverley. Ich losy dowodzą wielkiej siły oddziaływania zakonu cysterskiego, skoro Robert był pierwotnie benedyktynem, Waldef kanonikiem św. Augustyna, a Henryk nawróconych rabusiem. Mnisi zyskali rozległe grono dobrodziejów, głównie spośród rodzin królewskich i szlacheckich. Rozwijali też gospodarkę, tworząc nowe grangie, czy uczestnicząc w handlu wełną. Wznosili imponujące kościoły, choć trzymając się surowości wystroju i prostoty planu. Cały okres do lat 50. XII w. był czasem znaczącej ekspansji zakonu cysterskiego w tej części Europy.

D. Williams